Krumeaw - หน่วยที่ 2 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศอย่างปลอดภัย

เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology) คือ การประยุกต์ความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ เพื่อนำมาจัดการสารสนเทศที่ต้องการ โดยอาศัยเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น เทคโนโลยีด้านคอมพิวเตอร์ และเทคโนโลยีด้านเครือข่ายโทรคมนาคมและการสื่อสาร และอาศัยความรู้กระบวนการดำเนินงานสารสนเทศตั้งแต่ขั้นตอนการแสวงหา การวิเคราะห์ การจัดเก็บ ตลอดจนถึงการเผยแพร่สารสนเทศและแลกเปลี่ยนสารสนเทศ เพื่อเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพ ความถูกต้อง ความแม่นยำ และความรวดเร็วต่อการนำมาใช้ประโยชน์

🧩 องค์ประกอบของเทคโนโลยีสารสนเทศ

เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology) คือ การใช้เทคโนโลยีในการจัดเก็บ ประมวลผล ส่ง และรับข้อมูลสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีองค์ประกอบสำคัญ 5 ประการ ดังนี้:

1. ฮาร์ดแวร์ (Hardware) อุปกรณ์ทางกายภาพที่สามารถสัมผัสได้ ใช้ในการประมวลผล จัดเก็บ และรับ-ส่งข้อมูล เช่น คีย์บอร์ จอภาพ

2. ซอฟต์แวร์ (Software) ชุดคำสั่งหรือโปรแกรมที่ควบคุมการทำงานของฮาร์ดแวร์ แบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก:

ซอฟต์แวร์ระบบ (System Software): เช่น Windows, macOS, Linux
ซอฟต์แวร์ประยุกต์ (Application Software): เช่น Microsoft Word, Excel, โปรแกรมบัญชี

3. ข้อมูล (Data) สารสนเทศหรือข้อเท็จจริงดิบที่ยังไม่ได้ผ่านการประมวลผล เช่น ตัวเลข ข้อความ ภาพ เสียง หลังการประมวลผลแล้วจึงกลายเป็น “สารสนเทศ” ที่มีความหมายและใช้ประโยชน์ได้

4. บุคลากร (Peopleware) ผู้ที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา ดูแล และใช้งานระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ เช่น ผู้ใช้ทั่วไป นักพัฒนาระบบ (Programmer) นักวิเคราะห์ระบบ (System Analyst)
ผู้ดูแลระบบเครือข่าย (Network Administrator)

5. กระบวนการหรือขั้นตอนการทำงาน (Procedure) กฎ ระเบียบ หรือขั้นตอนในการดำเนินงานเกี่ยวกับข้อมูลและระบบ เช่น ขั้นตอนการสำรองข้อมูล การเข้าถึงข้อมูลของผู้ใช้งาน การรักษาความปลอดภัยของข้อมูล

ภัยคุกคามต่อเทคโนโลยีสารสนเทศ

เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology : IT) เป็นเครื่องมือที่มีบทบาทสำคัญต่อการเรียนรู้ และการใช้ชีวิตประจำวัน ในปัจจุบันมีการใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศอยางแพร่หลายด้วยประโยชน์ที่หลากหลายในการเข้าถึงข้อมูล ผู้ใช้งานต้องตระหนักถึง ความปลอดภัยของเทคโนโลยีสารสนเทศ คือ นโยบาย ขั้นตอนการปฏิบัติ และมาตรการทางเทคนิคที่นำมาใช้ป้องกันการใช้งานจากบุคคลภายนอก การเปลี่ยนแปลง การขโมย หรือ การทำความเสียหายต่อเทคโนโลยีสารสนเทศ

การคุกคามโดยใช้หลักจิตวิทยา เป็นการคุกคามที่ใช้การหลอกลวงเพื่อให้ได้ข้อมูลที่ต้องการโดยไม่ต้องใช้ความรู้ความชำนาญด้านไอที เช่น การหลอกเอาระหัสผ่าน โดยส่งข้อความหรือโทร

การคุกคามด้วยเนื้อหาที่ไม่เหมาะสม เช่น ข้อมูลความรุนแรง การยุยงให้เกิดความวุ่นวาย การพนัน สื่อลามกอนาจาร เนื้อหาหมิ่นประมาท การกระทำผิดต่อกฏหมายและจริยธรรม

การคุกคามโดยใช้โปรแกรม เป็นการคุกคามโดยใช้โปรแกรมเป็นเครื่องมือสำหรับก่อปัญหาด้านไอที เรียกว่า มัลแวร์ (malicious software: malware) เช่น ไวรัสคอมพิวเตอร์ (computer virus) เวิร์ม (worm) ประตูกล (backdoor/trapdoor) ม้าโทรจัน (trojan horse virus) ระเบิดเวลา (logic bomb) โปรแกรมดักจับข้อมูล หรือสปายแวร์ (spyware) โปรแกรมโฆษณา หรือแอดแวร์ (advertising supported software) โปรแกรมเรียกค่าไถ่ (ransomware)

ภัยคุกคามทางไซเบอร์

ภัยคุกคามทางไซเบอร์ หมายถึง การกระทำหรือการดำเนินการใด ๆ เป็นภัยอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับระบบคอมพิวเตอร์ เครือข่าย และข้อมูลทางอิเล็กทรอนิกส์ โดยสามารถก่อให้เกิดความเสียหายกับองค์กร เช่น การสูญหายของข้อมูล การเรียกค่าไถ่ โดยในปัจจุบันมีการโจมตีทางไซเบอร์ในหลายรูปแบบด้วยกัน

ไวรัสคอมพิวเตอร์ (computer virus) คือโปรแกรมที่เขียนด้วยเจตนาร้าย

เวิร์ม (worm) โปรแกรมอันตราย แพร่ไปบนเครือข่ายด้วยตัวเอง

ประตูกล(backdoor/trapdoor) โปรแกรมที่เปิดช่องโหวเพื่อให้ผู้ไม่ประสงค์ดีเข้าไปคุกคาม

ม้าโทรจัน (trojan horse virus) โปรแกรมหลอกลวงให้ผู้ใช้ติดตั้ง เข้าทำลายข้อมูล หรือลวงข้อมูล

ระเบิดเวลา (logic bomb) โปรแกรมอันตรายทำงานเมื่อถูกกระตุ้น อาจแอบส่งข้อมูลหรือลบข้อมูล

โปรแกรมดักจับข้อมูล หรือสปายแวร์ (spyware) โปรแกรมแอบขโมยข้อมูลเพื่อนำไปหาประโยชน์

โปรแกรมโฆษณา หรือแอดแวร์ (advertising supported software) โปรแกรมแสดงโฆษณา

โปรแกรมเรียกค่าไถ่ (ransomware) โปรแกรมขัดขวาการเข้าถึงไฟล์ จนกว่าจะจ่ายเงิน จึงจะได้รับรหัสผ่าน

รูปแบบการป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์

การป้องกันภัยคุกคาม คือการตรวจสอบและยืนยันตัวตนของผู้ใช้งาน โดยดำเนินการได้ 3 รูปแบบ คือ

1. ตรวจสอบจากสิ่งที่ผู้ใช้รู้ ได้แก่ บัญชีผู้ใช้ (user) และรหัสผ่าน (password)

2. ตรวจสอบจากสิ่งที่ผู้ใช้มี ได้แก่ บัตรสมาร์ตการ์ด โทเก้น

3. ตรวจสอบจากสิ่งที่เป็นส่วนหนึ่งของผู้ใช้ เช่น ม่านตา ลายนิ้วมือ ใบหน้า เสียง

ข้อแนะนำในการตั้งและใช้งานรหัสผ่าน

ควรตั้งให้เป็นไปตามเงื่อนไขตามระบบที่ใช้งาน รหัสผ่านที่ดี ประกอบด้วยตัวอักษรพิมพ์ใหญ่ พิมพ์เล็ก ตัวเลข สัญลักษณ์ เช่น Y1nG@zcd
หลีกเลี่ยงการตั้งรหัสผ่าน ด้วย วันเดือนปีเกิด ชื่อผู้ใช้ ชื่อจังหวัด ชื่อตัวละคร สิ่งของต่าง ที่เกี่ยวข้อง
ตั้งใช้จดจำง่าย แต่คาดเดายาก ด้วยบุคคลหรือโปรแกรม
บัญชีแต่ละระบบ ควรใช้รหัสผ่านที่แตกต่างกัน
ไม่บันทึกรหัสผ่านแบบอัตโนมัติ
ไม่บอกรหัสผ่านของตนเองให้ผู้อื่น ไม่ว่ากรณีใด ๆ
หลีกเลี่ยงการบันทึกรหัสผ่านลงกระดาษ สมุดโน้ต
หมั่นเปลี่ยนรหัสผ่านเป็นประจำ
ออกจากระบบทุกครั้งเมื่อเลิกใช้งานบริการต่าง ๆ

1. ไม่ตั้งรหัสผ่านที่ง่ายเกินไป

รหัสผ่านเป็นกุญแจที่ไขเข้าสู่ข้อมูล และเอกสารของเรา อาชญากรไซเบอร์จะใช้วิธีการต่าง ๆ เพื่อที่จะเข้าผ่าน เข้ารหัสให้ได้ เพื่อที่จะไม่ให้คนพวกนี้เข้าถึงได้ง่าย ควรตั้งรหัสที่ยาก ซับซ้อน และไม่ควรบันทึกรหัสผ่านไว้ในอุปกรณ์ดิจิทัล

2. ใส่ใจกับการตั้งค่าความเป็นส่วนตัว

แอปส่วนใหญ่จะมีตัวเลือกในการตั้งค่าความเป็นส่วนตัวให้แก่ผู้ใช้งาน เพื่อที่จะตัดสินใจได้ว่าข้อมูลไหน จะแบ่งปันให้ใครได้เท่าไร ทางที่ดีควรจะเลือกตั้งค่าให้มีความเป็นส่วนตัวให้มากที่สุด ระมัดระวังในการเปิดเผยชื่อและที่ตั้งของเรา และปฏิเสธแอปที่พยายามจะเข้าถึงกล้องถ่ายรูปของเรา

3. ใส่ใจรอยเท้าดิจิทัล

สิ่งที่ผู้ใช้โพสต์ลงโลกออนไลน์แล้ว สิ่งนั้นจะคงอยู่ตลอดไป แม้ว่าโพสต์ต้นทางจะลบแล้ว คนอื่นก็จะตามร่องรอยเราจนได้ เมื่อคิดจะโพสต์ ควรโพสต์แต่เรื่องที่ดี ๆ และระมัดระวังการเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว

4. ควรติดตั้งโปรแกรมรักษาความปลอดภัยให้กับอุปกรณ์ดิจิทัลทุกตัว

รวมถึงโทรศัพท์ด้วย เพื่อที่จะปกป้องอุปกรณ์เหล่านั้นจากภัยคุกคามในโลกไซเบอร์

5. สำรองข้อมูลไว้เสมอ

การสำรองข้อมูลมักถูกมองข้ามเสมอ แต่เป็นเรื่องสำคัญที่จะปกป้องข้อมูลที่สำคัญ โปรแกรมเรียกค่าไถ่จะยึดข้อมูลของผู้ใช้งานไว้เป็นตัวประกัน

6. ติดตั้งเครื่องมือติดตามอุปกรณ์หรือล็อคหน้าจอ

ในกรณีที่ทำหาย เพื่อป้องกันไม่ให้ผู้ที่เอาไปเข้าถึงข้อมูลในเครื่องได้

7. ระมัดระวังการใช้บลูทูธ

ถึงแม้ว่าจะสะดวกสบาย แต่บลูทูธก็ยังมีความเสี่ยงด้านความปลอดภัย ควรจะปิดโหมดบริการนี้ไว้เสมอ เมื่อไม่ได้ใช้งาน

8. อัปเดตระบบปฏิบัติการอยู่เสมอ

ทั้งระบบปฏิบัติการของอุปกรณ์ ดิจิทัล และโปรแกรมและแอปพลิเคชั่นที่ติดตั้งในอุปกรณ์นั้น เพื่อที่จะรับบริการด้านความปลอดภัย และซ่อมแซมข้อบกพร่องของรุ่นเก่า ๆ

9. ระมัดระวังการใช้ไวไฟ

อุปกรณ์ไวไฟที่ใช้ควรจะมีความปลอดภัย ควรตั้งรหัสผ่านไว้ตลอดเวลา และไม่ใช้ไวไฟสาธารณะ เมื่อต้องเปิดเผย Wi-Fi ข้อมูลส่วนตัวหรือทำธุรกรรม

10. ลบข้อมูลหรือโปรแกรมที่ไม่ได้ใช้งานแล้ว

หากว่ามีโปรแกรม หรือแอปที่ไม่ได้ใช้งานหลายเดือนแล้ว ควรจะเอาออกเสีย เช่นเดียวกับข้อมูลที่ไม่ได้ใช้แล้ว ควรจะลบออก หรือไม่ก็ควรจะเก็บข้อมูลเหล่านั้น ในฮาร์ดไดร์ฟต่างหาก หรือเก็บไว้ในลักษณะออฟไลน์ เพื่อที่จะปกป้องข้อมูลส่วนตัว ในกรณีที่ผู้ใช้งานอาจจะลืม

11. ระมัดระวังการหลอกลวงให้กรอกข้อมูล (Phishing)

มิจฉาชีพจะปลอมตัวเป็นองค์กรที่เป็นที่รู้จัก และหลอกล่อให้ผู้ใช้งานเปิดเผยข้อมูลส่วนตัว เพื่อจะเข้ารหัสผ่านหรือเพื่อติดตั้งมัลแวร์ ควรสังเกต URL ของเว็บไซต์ให้ชัดเจนและอย่ากดลิ้งก์หรือเปิดไฟล์ที่แนบเข้ามา ระมัดระวังการหลอกลวงของแก๊งค์คอลเซ็นเตอร์ที่พยายามล้วงข้อมูลส่วนตัว และนำไปเปิดบัญชีอินเทอร์เน็ตแบงกิ้งที่สามารถโอนเงินจากบัญชีธนาคารของผู้ใช้งานออกไปได้

12. ใช้สื่อสังคมออนไลน์อย่างระมัดระวัง

ไม่ควรรับคนที่ไม่รู้จักเป็นเพื่อน หลีกเลี่ยงการแชตกับคนแปลกหน้า ไม่เปิดเผยข้อมูลส่วนตัวในโหมดสาธารณะ เเละลบบัญชีสื่อสังคมออนไลน์ที่ไม่ได้ใช้แล้ว

สำหรับ 12 ข้อนี้เป็นการเพิ่มความปลอดภัยบนโลกไอทีและหากแนะนำคนรอบข้างให้เริ่มปรับเปลี่ยนและระมัดระวังในการใช้งานด้วยก็จะยิ่งดีนอกจากจะใช้งานอย่างปลอดภัยแล้ว ยังมีความสุข ใช้งานสนุก ไม่เสี่ยงภัยคุกคามบนโลกออนไลน์

ที่มา :Thaihealth.or.th | สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

สื่อวีดิทัศน์ประกอบการสอน

รูปแบบภัยคุกคามทางไซเบอร์

วิธีการป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์

จรรยาบรรณในการใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศ

จริยธรรม คือ หลักประพฤติปฏิบัติที่ถูกต้องเหมาะสมกับการทำหน้าที่ของบุคคล เพื่อใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติตนอย่างสมบูรณ์และสอดคล้องกับมาตรฐานที่ดีงามอันเป็นที่ยอมรับของสังคม

จริยธรรมในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ คือ หลักศีลธรรมจรรยาที่กำหนดขึ้นเพื่อใช้เป็นแนวทางปฏิบัติ หรือ ควบคุมการใช้ระบบคอมพิวเตอร์และสารสนเทศ เมื่อพิจารณาถึงจริยธรรมเกี่ยวกับการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ จะแบ่งออกเป็น 4 ประเด็นคือ

ความเป็นส่วนตัว

ความเป็นส่วนตัวของข้อมูลและสารสนเทศ โดยทั่วไปหมายถึง สิทธิที่จะอยู่ตามลำพัง และเป็นสิทธิที่เจ้าของสามารถที่จะควบคุมข้อมูลของตนเองในการเปิดเผยให้กับผู้อื่น สิทธินี้ใช้ได้ครอบคลุมทั้งปัจเจกบุคคล กลุ่มบุคคล และองค์กร และหน่วยงานต่างๆ

ความถูกต้อง

ข้อมูลควรได้รับการตรวจสอบความถูกต้องก่อนที่จะบันทึกข้อมูลเก็บไว้รวมถึงการปรับปรุงข้อมูลให้มีความทันสมัยอยู่เสมอ นอกจากนี้ ควรให้สิทธิแก่บุคคลในการเข้าไปตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลตนเองได้

ความเป็นเจ้าของ

เป็นกรรมสิทธิ์ในการถือครองทรัพย์สิน ซึ่งอาจเป็นทรัพย์สินทั่วไปที่จับต้องได้ เช่น คอมพิวเตอร์ รถยนต์ หรืออาจเป็นทรัพย์สินทางปัญญา ที่จับต้องไม่ได้ เช่น บทเพลง โปรแกรมคอมพิวเตอร์ แต่สามารถถ่ายทอดและบันทึกลงในสื่อต่างๆ ได้ เช่น สิ่งพิมพ์ เทป ซีดีรอม เป็นต้น

การเข้าถึงข้อมูล

การเข้าใช้งานโปรแกรม หรือระบบคอมพิวเตอร์ มักจะมีการกำหนดสิทธิตามระดับของผู้ใช้งาน ทั้งนี้ เพื่อเป็นการป้องกันการเข้าไปดำเนินการต่างๆ กับข้อมูลของผู้ใช้ที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง และเป็นการรักษาความลับของข้อมูล

จรรยาบรรณ คือ ประมวลความประพฤติที่ผู้ประกอบอาชีพการงานกำหนดขึ้น

จรรยาบรรณในการใช้งานเทคโนโลยีสารสนเทศมีดังนี้

1. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์เพื่อก่ออาชญากรรมหรือละเมิดสิทธิผู้อื่น

2. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์รบกวนการผู้อื่น

3. ไม่ทำการสอดแนม แก้ไข หรือเปิดดูไฟล์ของผู้อื่นก่อนได้รับอนุญาต

4. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์ในการโจรกรรมข้อมูลข่าวสาร

5. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์สร้างหลักฐานเท็จ

6. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์ในการคัดลอกโปรแกรมที่มีลิขสิทธิ์

7. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์ละเมิดใช้ทรัพยากรคอมพิวเตอร์โดยที่ตนเองไม่มีสิทธิ์

8. ไม่ใช้คอมพิวเตอร์เพื่อนำเอาผลงานของผู้อื่นมาเป็นของตน

9. คำนึงถึงผลของการกระทำที่จะเกิดขึ้นกับสังคม

10. ใช้คอมพิวเตอร์โดยเคารพกฎระเบียบ กติกา และมารยาท

ข้อกำหนด ข้อตกลงในการใช้แหล่งข้อมูล

สารสนเทศถูกสร้างสรรค์ขึ้นมากมายในปัจจุบัน การเข้าถึงสารสนเทศทำได้ง่ายและสะดวกจึงมีการคัดลอกหรือนำสารสนเทศที่ไม่ใช่ลิขสิทธิ์ของตนไปใช้งานโดยไม่ได้รับอนุญาต สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ (Creative Commons หรือ CC) เป็นสัญลักษณ์ในการเผยแพร่ผลงานทั้งภาพ เสียง ข้อมูล งานศิลปะ หรือสารสนเทศต่าง ๆ ที่ง่ายต่อการถูกละเมิดลิขสิทธิ์ ให้สามารถนำ ข้อมูลหรือสารสนเทศเหล่านั้นไปใช้งานได้โดยไม่จำ เป็นต้องขออนุญาตเจ้าของผลงานอีก

Creative common มีความเกี่ยวข้องกับสิ่งต่อไปนี้

ลิขสิทธิ์ (Copyright) คือ สิทธิ์ของผู้สร้าง โดยสิทธิ์นี้จะรวมไปถึงชิ้นงาน หรือวิธีการ ซึ่งหลังจากที่มีการเผยแพร่แล้ว ลิขสิทธิ์จะตกเป็นของผู้ส้รางโดยอัติโนมัติ
สิทธิบัตร (Patent) คุ้มครอง กระบวนการในการสร้างสรรค์ผลงาน สิทธิบัตรจะต่างจากลิขสิทธิ์ที่ต้องยื่นขอจดสิทธิบัตรไปยังกรมทรัพย์สินทางปัญญา มีขั้นตอนด้านเอกสารและค่าใช้จ่ายเกิดขึ้น
ทรัพย์สินทางปัญญา (Intellectual Property) ซึ่งครอบคลุม ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร เครื่องหมายการค้า และความลับทางการค้า

ขอบคุณที่มา : ห้องเรียนครูวิท

Page updated

Google Sites

Report abuse

🧩 องค์ประกอบของเทคโนโลยีสารสนเทศ

ภัยคุกคามทางไซเบอร์

รูปแบบการป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์

รูปแบบภัยคุกคามทางไซเบอร์

วิธีการป้องกันภัยคุกคามทางไซเบอร์

นางสาวขนิษฐา บำรุงลาน (ครูแม้ว) ตำแหน่ง ครู วิทยฐานะ ครูชำนาญการ

โรงเรียนประเทียบวิทยาทานอำเภอวิหารแดง จังหวัดสระบุรี

สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาสระบุรี